1)Kitaplarla Kurulan Dostluk
2) Yavaş..yavaş, derinden… derine, gün..gün gibi ikilemelere yer verilmiş.
3) Faust, Don
Kişot, Keloğlan, Karacaoğlan, Kerem gibi Türk ve Dünya Edebiyatından eser yazar
ve karakter isimlerine yer verilmiş.
4) Mevsim ismine yer verilmiş. (Yaz)
5) Ova, dağ, tepe gibi coğrafi kavramlara yer
verilmiş.
6) Kar ve güneş gibi zıtlıklara yer verilmiş.
7) Yüreği köz gibi yanmak ve Altın kalpli çocuk
gibi soyut tamlamalara ve deyişlere yer verilmiş.
8) Atasözü ve deyimlere yer verilmemiş.
2)Okuma Serüvenim Nasıl Başladı
1) 809 kelime
2) Müsaade, vesile, aşina, şıra, haylaz, sükûtu
hayale uğramak, iftihar, taşra bilinmeyen kelimeler.
3) Ali Gottik, Binbir Gece Masalları, Köroğlu
Destanı, Şahmeran Masalı, Hazreti Ali’nin Cenkleri, Nasrettin Hoca, İncili Çavuş’u
tanıdık. Kerem ile Aslı, Tahir ile Zühre, Leylâ ile Mecnun, Karacaoğlan,
Abdullah Ziya Kozanoğlu-Kolsuz Kahraman, Feridun Fazıl Tülbentçi-Osmanoğulları,
Yavuz Sultan Selim Ağlıyor, Nihal Atsız-Bozkurtların Ölümü/ Bozkurtlar
Diriliyor Hemingway(Hemingvey)-Çanlar Kimin İçin Çalıyor, Kerime Nadir-
Hıçkırık, Esat Mahmut Karakurt –Dağları Bekleyen Kız, Ankara Ekspresi, Erikler
Çiçek Açtı Muazzez Tahsin, Ethem İzzet Benice, Fantoma, Pardayanlar Mişel
Zevako- şövalye romanları,Faruk Nafız Çamlıbel-Bir Ömür Böyle Geçti gibi Türk
Ve Dünya Edebiyatından örnek eser ve yazarlara yer verilmiş.
4) Ağzının Suyu Akmak, deyimi kullanılmış.
5) Özel isimlere (Alaeddin/Abdurrahman Ağa) yer
verilmiş.
6) Şehir isimlerine yer verilmiş. (Malatya,Maraş)
7) Ay isimlerine yer verilmiş( Ağustos, Eylül)
8) İlişki sözleri (akrabalık isimleri)ne yer
verilmiş. (teyze, abla,amca,dayı)
9)Sayılara
yer verilmiş.3) Sarı Traktör
1) Sap Çekimi, döven sürme, tınaz savurma, saman çekme, pancar sulama, pancar sökümü, paradoks, bazuka, namlu, yiv, ziyade, harman gibi bilinmeyen kelime ve kelime gruplarına yer verilmiş.
2) Talip Apaydın’ın Sarı Traktör isimli eseri
tanıtılmış.
3)1958, 500, 10 gibi sayılara yer verilmiş.
4)Arif, Yakup, Ali, Ahmet gibi özel isimlere yer
verilmiş.
5)Baba, Oğul (Akrabalık isimlerine yer verilmiş.
6)Röportaj ve roman türü kavramları verilmiş.
1) Dimağ, baldıran ağusu, mütareke açıklama isteyen kavramlar.
2) Ülke ve şehir isimlerine yer verilmiş. (Amerika, İngiltere, Malatya)
3)İkilemelere yer verilmiş. ( Tatlı tatlı..)
4)Meslek isimlerine yer verilmiş. ( Öğretmen, Filozof)
5)Sayılara yer verilmiş. ( 1, 100, 10, 20)
5)Sözlükle Muhabbet
2) Mark Twain (Mark Tiveyn), Webster (Vebster),
Browning (Brovning), Lincoln (Linkoln), Kaşgarlı Mahmut, Ali Şir Nevâî, Lügat-ı
Çağatâi Türkî-i Osmanî Buharalı Şeyh Süleyman Efendi, Tuhfe-i Vehbi Sünbülzâde
Vehbi, Miftah-ı Lisan Tahir Ömerzade Yusuf Halis, Feriştahoğlu Abdüllatif;
Ebuzziya, Şemseddin Sami, Lügat-ı Naci sahibi Muallim Naci, Ferit Devellioğlu gibi
sözlük yazarlarına yer verilmiş.
1) Refah, sükûn, mahrum, sevk, hadise, esas, siper
bilinmeyen kelimeler.
2) Koyun. koyuna, açıktan açığa ikilemelere yer
verilmiş.
3) Şehir İsimlerine yer verilmiş. (İstanbul
Çanakkale)
4) Ülke İsimlerine yer verilmiş. (Avustralya, Yeni
Zelanda)
5) Atasözü ve deyimlere yer verilmemiş.
1) Fert, muvaffakiyet, azimkârane, kâfi, mamur,refah, vasıta, muasır,mefhum,muvaffak,müspet,ehemmiyet,tebarüz,vasıf,fıtri, mütemadiyen,inkişaf,beşeriyet, temin,bahtiyar,itimat,katiyet, ebediyet
2) Türklük, Kurtuluş Savaşı, Cumhuriyet kavramları verilmeye çalışılmış.
3) Ünlemlere yer verilmiş. ( Yurttaşlarım!, Türk Milleti)
4) Sayılara yer verilmiş. (15. yıl, 10 yıl)
5) Deyim ve atasözlerine, ikilemelere yer verilmemiş
3) Atatürk Ve Bilim
1)Vesile, gaflet, mürşit, muvaffakiyet, cehalet,
delalet, safha, tekâmül, terakkiyat, tabii, dizgelileşmek, devingen, sınaî gibi
bilinmeyen kelimeler bulunmakta.
2) Ay isimlerine yer verilmiş. ( Ekim, Ağustos)
3) Matematik, Astronomi, Fizik, Kimya gibi bilim
dallarının isimlerine yer verilmiş.
4) Osmanlıca, Türkçe, Arapça dil isimlerine yer
verilmiş.
5) Atbaşı yürümek deyimi kullanılmış.
6)Sayılara yer verilmiş.
7)Bursa, Dumlupınar gibi şehir ve ilçe isimlerine
yer verilmiş.
4)Atatürk’te Millet Sevgisi
1) Etajer, sav açıklama isteyen kavramlar.
2)Halkevi, Tarih Kurumu, Okul, Dershane, Kütüphane gibi kurum isimlerine yer verilmiş.
3) Şehir ismi kullanılmış.( Ankara)
4)Kurtuluş Savaşı kavramı kullanılmış.( İnkılap Tarihi Dersi ile bağlantılı)
5)Gazi
1) Esrar, metot açıklanması gereken kelimeler.
2) Özel isimlere yer verilmiş. ( Gazi Mustafa Kemal Paşa,
Newton)
1)Türküler Dolusu
1)Kiraz, nar, elma, çavdar, tuz, biber gibi
yiyecek isimlerine yer verilmiş.
2) Meslek isimlerine yer verilmiş. ( Ressam, Şair)
3)Şehir ve ilçe isimlerine yer verilmiş. (Trabzon,
Şile)
4) Eğri büğrü, kör topal gibi ikilemelere yer
verilmiş.
5)Coğrafi kavramlara yer verilmiş. (Dağ, Yayla)
6)Aklı ermek, anlını karışlamak, bıçak kemiğe
dayanmak,iflah olmak, Toz kondurmamak deyimleri kullanılmış.
2)Evliya Çelebi
1)) Seyahatnâme, şaheser, seyyah, hüner, nükte,
müsahib, sipahi, zümre, sahabe, azledilmek, heybet, şefaat, suret, mil, dizdar,
nefer, acem, dârâ, evkaf, subaşı, nahiye bilinmeyen kelimelere yer verilmiş.
2)) Anadolu, Ortadoğu, Kırım, Kafkas, Hazar, İran,
Sudan, Kuzey Habeşistan, Arap Çölleri, Rumeli, Arnavutluk, Romanya, Macaristan,
Viyana, Doğu ve Orta Avrupa, Bursa, İzmir, Trabzon, İzmit(Kocaeli),İstanbul,
Kütahya, Bağdat, Erzurum, Gebze, Üsküdar,
Karaköy Burnu, Kalamış Burnu, Yelkenkaya Burnu,Darıca Kalesi gibi ülke,
şehir, bölge adlarına yer verilmiş.
3))10, 80.24.300, 25 Mart 1611.1640.1680.1682.827
yılı, Cuma gibi sayı, tarih, ay ve güne yer verilmiş.
4))Cami, Türbe, Han, Hamam, Kahvehane, Çarşı gibi
mekân isimlerine yer verilmiş.
1)Müzayede, muhtelif, setre, ekseriya, hüner,
nükte, muhavere, piyes, zenne, seyran, cevahir, bedesten, banliyö açıklama
isteyen kavramlar.
2) Orta oyunu ve Karagöz ile ilgili tiplere yer
verilmiş. Kavuklu, Hacivat, Pişekâr, abdal oğlan, dondum hanım, Yahudi, Laz,
Kürt, acem)
3)Meslek isimlerine yer verilmiş. (Kahveci, çırak,
esnaf)
4)Şehir isimlerine yer verilmiş (İstanbul, İzmir)
5)Sayılara yer verilmiş. (3, 4, 60, 80..)
6)Mekân isimlerine yer verilmiş. (Kahvehane,
Kıraathane, bedesten)
1) Hacı Bektaşi-ı Veli, Mevlana Celâleddin, Yunus Emre, Risalet’ün
Nushiyye (Öğüt Risalesi) gibi Türk Tasavvuf edebiyatının önemli isimlerine ve
eserine yer verilmiştir.
2)İkilemeler çok sık kullanılmış. (buram buram, yalap yalap..)
Moğol, Anadolu Selçuklu Devleti, Türkmen Boyları gibi Tarih dersi ile
ilişkilendirilebilecek kavramlara yer verilmiş
5)Bağlamacıya
1)Dertli, Emrah, Ruhsat, Gevheri, Seyrani, Sümmanii, Ömer, Kerem,
Karacaoğlan, Köroğlu, Dadaloğlu, Kuloğlu, Muslu Türk halk edebiyatının önemli
isimlerine yer verilmiş.
2)Dede, baba gibi akrabalık terimleri kullanılmış.
3)Âşık, ozan, türkü, uzun hava gibi hal edebiyatı terimleri kullanılmış1)Empati İle Yaşamak
1)Empati, mecal, ihtişam, jest, mimik, kâinat açıklanması gereken kelime
ve kavramlar.
2)Renk isimlerine yer verilmiş. ( Yeşil,
mavi)
3) Doktor, öğrenci, patron gibi meslek isimlerine yer verilmiş.
4)Korku, kaygı, endişe,neşe, öfke sevgi, saygı gibi duygulara yer
verilmiş.
2)Karanfiller ve Domates Suyu
1)Hudut, tahsil, mahcup, sarnıç, meskûn, hiddet açıklanması gereken
kelimeler.
2)Çam ormanı, ağaç, deniz, fundalar, yabani meşe palamutları,
kocayemişler, çalı süpürgeleri gibi tabiatla ilgili kavramlara yer verilmiş
(bitki)
3)Omuzları, tırnakları, ayakları, göğüs gibi insan vücudunda yer alan
organlara bölümlere yer verilmiş.
4)Poyraz, lodos, gün doğusu, keşişleme, yıldız, karayel gibi coğrafi
kavramlara rüzgâr isimlerine yer verilmiş.
Şiir, roman, hikâye, masal gibi edebi türlere yer verilmiş.
5)Su, tuz çekirdek, elma, domates gibi gıda isimlerine yer verilmiş.
6) Renk isimlerine yer verilmiş. (siyah, kırmızı)
7)İkilemelere yer verilmiş.
8)Roman, Yunan gibi ırk isimlerine yer verilmiş3)Martı
1) Mil, kurnaz, itaat, pikeye geçmek gibi kavramların
açıklanması gerekmekte.
2)Jonathan Livingston(Canıtın), Chiang(Çiang) Fletcher (Fileçır) gibi özel ve yabancı isimlere yer verilmiş.
3)3.4.1000.100.6 gibi sayılara yer verilmiş,
4)Pelikan, albatros, martı, balık gibi hayvan isimleri
kullanılmış.
5)Gökyüzü, güneş, deniz,kıyı,rüzgar gibi coğrafi
kavramlara yer verilmiş.
6)Bir deri bir kemik kalmak deyimi Bir tüy bir kemik kalmak’’ şeklinde değiştirilerek
kullanılmış.
4)Hellen Keller
1)ABD Tuscumbia
(Taskımbiya), Perkins (Pörkins), Norveç, Cambrigde, New York (Nivyork), Arcan
Ridge (Arkın Riç), Lister Hill (Listır Hiyl) gibi ülke,bölge ve şehir
isimlerine yer verilmiş.
2)Hellen (Helın),
Anne Mansfield Sullivan (En Mensfild Sallıvın), Sarah Fuller (Sera Föllır),
John Macy (Con Meysi) gibi yabancı ve özel isimlere yer verilmiş.
3) Sayılara yer
verilmiş.
4)Kolej, okul,
fakülte, üniversite gibi eğitimle ilgili kavramlara yer verilmiş.
5)Adam Olmak
1)Evliya açıklanması gereken kavram
2)Sözcük tekrarlarına yer verilmiş.
1)Evliya açıklanması gereken kavram
2)Sözcük tekrarlarına yer verilmiş.
1)Ergenekon Destanı
1) Körük,
hendek, hiddet, yaman, tan, gafil avlanmak, bengüldek kavramları açıklanmalı.
2)At, öküz,
koyun, deve hayvan isimlerine yer verilmiş
3) Paramparça ikileme.
4) 9,1000,4000,70
sayılar.
5) İl ,
Kayan,Kayat Göktürkçe özel isimler.
6)Tukuz, Han,
Hakan, Börtçüne gibi Göktürkçe kavramlara yer verilmiş.
1) Münasebet, ahbap, aşina, kaide, muamele, Şark,
iptidai, deryadil, kabil, Garp, müessese, müşkül, tanzim, cereyan etmek, açıklanması gereken kavramlar.
2)İmparator Ogüst(Ogüst), Filozof Voltaire (Volter) gizi
yabancı ve özel isimlere yer verilmiş.
3)Sayılara yer verilmiş.
4) Fransa, Şam, İstanbul, İspanya, Büyükdere, Bakırköy,
İspanya gibi ülke ve bölge isimlerine yer verilmiş.
3)İmece
1)Hıdırellez,
şavk, imece, orak, hayma, cümbüş, Tanyeri
açıklanması gereken kavramlar.
2) Ceyhan kıyısı,
Çukurova, Orta Anadolu, Karadeniz, Sürmene bölge isimlerine yer verilmiş.
3)Patates,
et bulgur gibi gıda isimlerine yer verilmiş.
4)Kirpi,
ayı, sansar, tilki, çakal gibi hayvan isimleri kullanılmış.
5)Davul,
zurna çalgı isimlerine yer verilmiş.
6) İkilemelere
yer verilmiş.
Sayılara
yer verilmiş4)Tasmalı Güvercin
1)Musibet, açıklanması gereken kelime.
2) Kral Debşelim, filozof Beydebâ gibi özel
isimlere yer verilmekte.
3)Güvercin, fare, ceylan, karga, fil, aslan,
yılan gibi hayvan isimlerine yer verilmiş.
5)Seyfi Baba
1)Esef etmek, Zira âlâ, haşyet, şayak, beniz, teharris, tahassür, hamiyet
açıklanması gereken kelime ve kavram var.
2)Baba, evlat, oğul, kız, teyze gibi akrabalık terimlerine yer verilmiş.
3) İkilemeler kullanılmış
4)Sayılara yer verilmiş.
1)Mavi, yeşil, sarı, mor renk isimleri kullanılmış.
2)Gök, dağ, ova, yayla gibi coğarafi terimler
kullanılmış.
3)Bahar, yaz mevsim isimleri.
4)Güney ve illeri kelimeleri sık tekrarlanmış.
5) Kıvrım kıvrım.. Oylum oylum, Özene bezene… Sıcak
sıcak……... Buğu buğu gibi ikilemelere yer verilmiş.
2)Bir Göl Nasıl
Bingöl Oldu
1)Keramet, meziyet, sarkac, cüzzam hastalığı gibi kavram
ve kelimelerin açıklanması gerekmekte.
2)Evliya Çelebi’den bahsedilmiş.
3) Dalga, yayla, göl, tepe, dağ, kıyı gibi coğrafi
terimlere yer verilmiş.
4)Bingöl, Akbaba Gölü, Er göl, Kanlı Göl, Miskin Gölü,
Hatun Gölü gibi şehir ve ülkemizde bulunan göl isimlerine yer verilmiş.
5)İkilemeler kullanılmış.
6)Başı dönmek deyimi kullanılmış.
3)Zamanı Kazanmak Veya Kaybetmek
1)Teessüf, azamet, kelimeleri açıklanmalı.
2) Dörtnala gitmek deyimi kullanılmış.
3)Sayılara yer verilmiş.
4)İkilemeler kullanılmış.
4) TÜRK EVİNDE TÜRK
DİLİ, TÜRK DİLİNDE TÜRK EVİ
1) Neokorteks,
sedir, yüklük, postmodern, antre, salonmanje, şifoniyer, wc( tuvalet
kelimesi kullanılmalıydı.) , ropdöşambr, gibi kavramların açıklanması lazım.
2)‘’Ev
alma, komşu al.” “İki gönül bir olunca samanlık seyran olur.”, “Nohut oda,
bakla sofa”, “İki oda bir aralık, bir ahır
bir samanlık’’gibi atasözleri kullanılmış.
3)Arapça,
Farsça, Çince, Rusça, İngilizce, Fransızca gibi dil isimlerine yer verilmiş.
4) Cengizhan, Hitler gibi tarihten kişilerin isimlerine
yer verilmiş.
5)Anadolu ve Batı kavramları kullanılmış
5)Dağın
Şiiri
1) Siluet açıklanması gereken kelime.
2)Doğubeyazıt, Ağrı Dağı, Ahmet Hani Hazretleri
Türbesi, İshak Paşa Sarayı gibi il,ilçe ve mekan isimleri kullanılmış.
3)Ahmet Hani Hazretleri, İshak Paşa, Hilmi Yavuz,
Hz. Nuh, Ahmet Muhip Dıranas, gibi özel isimler geçmekte metinde.
4) Sabah, gece, ikindi, öğle gibi vakit isimleri
kullanılmış.
5)Kül rengi, menekşe rengi, toprak rengi,mavi,
kırmızı, turuncu, mor, beyaz gibi renk isimlerine yer verilmiş.
SONUÇ/DEĞERLENDİRME
Ø Bütün
temalarda ki metinlerde toplam 6000-7000 arası bir kelime öğrencilere
öğretilmeye çalışılmış. (Her metin tek tek sayılmamıştır, sayılan metinlerde
tekrar edilen kelimeler ve bağlaçlar dikkate alınmamıştır. Bu sayı tamamen
tahminidir.)
Türkçe ders
kitaplarında kazandırılması gereken söz dağarcığı ile ilgili Türkçe Öğretimi
Programı’nda bilgilendirme yapılmadığına daha önceki bölümlerde değinilmiştir.
Bu nedenle bu sayının kelime öğretiminde yeterli olup olmadığı ile ilgili bir
fikir yürütmemiz yanlış olabilir.
Ayrıca her temadaki
metinlerde kelime dağılımında bir eşitsizlik mevcuttur. Buda kelime öğretiminde
kitabın olumsuz yönlerinden biridir. (Örneğin 1. Temanın ikinci metni Okuma
Serüvenim Nasıl Başladı 355 kelimeden oluşurken 3. Metin Sarı Traktör 155
kelimeden oluşmaktadır.)
Ø Kelime öğretiminde metinlerin
uzunluğu = çeşit söz sayısıdır. Temalardaki metinlerin uzunlukları olumludur.
Ve düzyazılarda (öğretici, hikaye anı vb) şiir’e göre daha fazla çeşit söz
sayısına rastlanmaktadır. Kitapta ise düzyazılara şiirden daha fazla
rastlanması olumludur.
Ø Metinlerde
kullanılan anahtar kelimeler metinde anlatılmak istenen tema ile uyumludur.
Ø Metinlerde
150’ye yakın öğrencilerin bilemeyecekleri açıklamaya gereksinim duyulan
kelimeye yer verilmiştir.
Ø Çalışmada
Türkçenin söz varlığı üzerinde durulmuş ve metinler söz varlığı açısından
incelenmiştir. (Temel
söz varlığı, Yabancı sözcükler, Deyimler, Atasözleri, Kalıplaşmış sözler,
İlişki sözleri, Terimler, Çeviri sözcükler, Sıklık)
Ø Öğretim
programında kelime öğretimi kazanımı olarak deyim ve atasözlerinin üzerinde çok
fazla durulmuştur. Ancak kitaptaki metinlerde çok az atasözü ve deyime
rastlanmakta özellikle atasözleri yok
denecek kadar az bir durumdadır.
Deyimler ve atasözleri hem sözlü hem yazılı
edebiyatımız açısından önemlidir. Sağladığı ses ahengi ile hece ölçüsüne
uyabilen esnek yapıları, içerisinde benzetme, kişileştirme, ad aktarması gibi sanatları bulundurmaları, akılda
kalıcılığı ve dikkat çekiciliği
sağlamaları açısından edebiyatımızın ve söz varlığımızın en kıymetli ögelerindendir. Deyimler ve
atasözleri güçlü ve etkili sözlerdir kimi zaman cümlelere abartma anlamı
katarak anlatımı zenginleştirmektedir. Söz varlığının bu
zengin ögeleri, Türkçe eğitiminde önemli yer teşkil etmektedir.
Ø
Öğretim
programında yabancı kelimeleri doğru ve düzgün telaffuz eder şeklinde bir
kazanım yer almaktadır. Kitapta bu kazanıma uygun olarak verilen yabancı
kelimelerin isimlerin kenarlarına okunuşları yazılmış nasıl telaffuz etmeleri
gerektiği gösterilmiştir.
Ø Terimlere yer verilmiştir. Özellikle coğrafi, edebi,
ve tarih ile ilgili terimler kavramlar sıkça kullanılmıştır.
Ø Sayılara, özel isimlere, ülke, şehir bölge isimlerine,
renk, hayvan isimlerine, mevsim isimlerine, gün, ay isimlerine metin genelinde
yer verilmiştir.
Ø İkilemeler hemen hemen her metinde kullanılmıştır.
Ø Tekerleme hiç kullanılmamış.
Ø 8. Sınıf çocuklarının gelişim düzeyleri dikkate
alınarak soyut tamlamalara soyut kavramlara yeterince yer verilmiştir.
Ø Fiiller, yardımcı fiiller, fiilimsiler, zarflar,
sıfatlar en sık kullanılan kelime türleridir.
Ø İncelenen tüm kitaplarda farklı coğrafyalardan yer
adları kullanılmıştır. Bu kullanımla öğrencilerin yer-yön bulma kabiliyetleri;
farklı kültürleri, coğrafyaları ve iklimleri tanıma becerileri artırılmıştır.
Ø
Kitaplarda ünlü
Türk şahsiyetlerinin, Türk yazarların, eserlerin, yabancı yazar, filozof ve
eserlerin isimlerine yer verilmiştir. Böylece şair ve yazarlar öğrencilere
tanıtılmıştır.
Ø İncelenen ders kitabında Türklerin kurduğu devletlerin
adlarından en az bir tanesine yer verilmiştir. Bu açıdan programın Atatürkçülük
kazanımlarının ilgili hedefine uygunluk göstermektedir.
Ø
Hitap ve
unvanlara yer verilmiştir.